بریدن و خودآزاری: چرا اتفاق می‌افتد و چه باید کرد
درک اینکه چرا برخی نوجوانان دست به خودآزاری می‌زنند و چگونه خانواده‌ها می‌توانند واکنش نشان دهند
این تصور که آسیب زدن به خود می‌تواند باعث بهتر شدن حال فرد شود، متناقض به نظر می‌رسد. اما به گفته‌ی متیو ناک، رئیس دپارتمان روان‌شناسی دانشگاه هاروارد، دقیقاً همین موضوع عامل بریدن پوست و سایر اشکال خودآزاری در میان نوجوانان است.
اگر والدین باشید، احتمالاً درباره‌ی «بریدن» چیزهایی شنیده‌اید یا نگران نشانه‌های هشداردهنده هستید. در ادامه، اطلاعات پایه‌ای درباره‌ی این موضوع آمده است؛ اینکه خودآزاری چیست و اگر نگران آن هستید، چطور می‌توانید واکنش مناسبی داشته باشید.
خودآزاری چیست؟
به گفته‌ی دکتر ناک، خودآزاری به معنای تخریب عمدی بافت بدن است، بدون اینکه فرد قصد مرگ داشته باشد. این رفتار بیشتر در نواحی باز بدن مانند دست‌ها اتفاق می‌افتد و معمولاً به شکل بریدن با اجسام تیز مثل تیغ، مداد یا چاقوی جیبی صورت می‌گیرد. البته ممکن است شامل سوزاندن پوست یا وارد کردن اجسام خارجی مثل گیره کاغذ به زیر پوست نیز باشد.
چند درصد از نوجوانان دست به خودآزاری می‌زنند؟
طبق آمار انجمن روان‌شناسی آمریکا، حدود ۱۷ درصد از نوجوانان دست‌کم یک بار خودآزاری کرده‌اند. بسیاری از نوجوانانی که این کار را انجام می‌دهند، این رفتار را بین ۱۲ تا ۱۴ سالگی آغاز می‌کنند؛ زمانی که نوجوانی با ترکیب خطرناکی از اختلالات روانی نوظهور و افزایش رفتارهای پرخطر همراه می‌شود.
چه عواملی باعث می‌شود برخی نوجوانان خود را ببرند؟
به گفته‌ی دکتر ناک، این رفتار در میان همه‌ی جنسیت‌های نوجوانان به یک اندازه دیده می‌شود. اما چه عواملی احتمال وقوع آن را افزایش می‌دهند؟ علاوه بر افسردگی، اضطراب یا دیگر مشکلات روانی، نوجوانانی که خود را می‌برند، ممکن است بیشتر به مصرف مواد مخدر یا الکل روی بیاورند.
یک مطالعه در سال ۲۰۲۲ در نشریه‌ی “سلامت روان کودک و نوجوان” نشان می‌دهد که عواملی مانند مشکلات خانوادگی، چالش‌های تحصیلی یا شغلی، و روابط دشوار با دوستان نیز نقش دارند. در مجموع، به نظر می‌رسد سه عامل روان‌شناختی، زیستی و اجتماعی در شکل‌گیری این رفتار مؤثر هستند.
به گفته‌ی ناک، کودکانی که دست به خودآزاری می‌زنند، تحمل هیجانات منفی را دشوار می‌دانند و بیشتر تمایل دارند از این احساسات فرار کنند. ممکن است احساس کنند درد جسمی‌شان باید دیده شود، و زمانی که به‌شدت ناراحت هستند، بریدن خود باعث تمرکز بر درد جسمی شده و از شدت رنج روانی‌شان می‌کاهد.
احساس رهایی یا آرامش پس از بریدن، این رفتار را تقویت می‌کند و باعث می‌شود نوجوان بارها آن را تکرار کند. به گفته‌ی ناک، همان‌طور که یک فرد بزرگسال برای کاهش ناراحتی ممکن است الکل بنوشد، ورزش کند یا یوگا انجام دهد و پس از آن احساس بهتری داشته باشد، در خودآزاری نیز همین الگو برقرار است: اگر با بریدن حال فرد بهتر شود، این رفتار تقویت خواهد شد.
آیا پرسیدن درباره‌ی خودآزاری، ایده‌ی آن را در ذهن نوجوان ایجاد می‌کند؟
والدین اغلب نگران این موضوع هستند. اما واقعیت این است که نوجوانان در دوره‌ی راهنمایی و دبیرستان به‌احتمال زیاد از طریق شبکه‌های اجتماعی و ارتباط با هم‌سالانشان با مفهوم خودآزاری آشنا شده‌اند. به گفته‌ی دکتر ناک، شواهد موجود نشان می‌دهد که پرسیدن درباره‌ی این رفتار، باعث بروز آن نمی‌شود.
نشانه‌های هشداردهنده‌ی خودآزاری در نوجوانان چیست؟
مواردی که باید به آن‌ها توجه کنید شامل موارد زیر است:
- زخم‌های تازه روی پوست نوجوان، یا شواهدی از بریدن، سوزاندن یا وارد کردن اشیاء به زیر پوست.
- پوشاندن بخش‌هایی از بدن — مانند بازوها یا پاها — که قبلاً چنین عادتی نداشته‌اند.
آیا ارتباطی میان بریدن و خودکشی وجود دارد؟
اگرچه نوجوانانی که خود را می‌برند، معمولاً قصد مرگ ندارند، اما آمادگی آن‌ها برای آسیب زدن به بدنشان می‌تواند نشان‌دهنده‌ی خطر بیشتر برای اقدام به خودکشی باشد. بنا بر مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۲، بیش از ۵۰ درصد از کودکانی که در اثر خودکشی جان می‌بازند، پیش‌تر دست به خودآزاری زده‌اند.
به گفته‌ی دکتر ناک، هرچه فرد بیشتر به بدن خود آسیب بزند — کاری که مستلزم نوعی “شجاعت” است — احتمال بیشتری دارد که در آینده نیز خودش را هدف قرار دهد. همچنین، نوعی احساس نفرت از خود در این رفتار وجود دارد: به جای انجام کاری سازنده مانند دویدن، فرد در لحظات ناراحتی به بدن خود آسیب می‌زند. این خودانتقادی می‌تواند در نهایت به تلاش برای خودکشی منجر شود.
اگر والدین متوجه نشانه‌های بریدن شدند، چگونه باید واکنش نشان دهند؟
اگر نوجوانی که خودآزاری می‌کند، تصمیم به گفت‌وگو با کسی بگیرد، معمولاً به دوستان خود اعتماد می‌کند، نه به والدین یا بزرگ‌سالان دیگر. اما والدین می‌توانند با رویکردی آرام و پیوسته، این دیوار سکوت را بشکنند و حمایت کنند.
دکتر ناک توصیه می‌کند: آن‌ها را تشویق کنید تا درباره‌ی احساسات‌شان با شما صحبت کنند و بدانند که گوش شنوای شما قضاوت‌گر نخواهد بود. ما نمی‌توانیم همه‌ی رفتارهای پرخطر نوجوانان را حذف کنیم، اما وقتی پای مرگ احتمالی در میان است، باید دوستان و خانواده را ترغیب کرد که رازدار نمانند و برای حفظ جان فرد مداخله کنند.
از چه منابعی می‌توان کمک گرفت؟
- فرزندتان را نزد پزشک عمومی ببرید تا در صورت نیاز، او را به روان‌درمانگر ارجاع دهد. همچنین می‌توانید مستقیماً به روان‌پزشک، روان‌شناس یا مددکار اجتماعی مراجعه کنید.
- درباره‌ی گزینه‌های حضوری یا آنلاین درمان شناختی-رفتاری (CBT) یا رفتار درمانی دیالکتیک (DBT) از پزشک یا متخصص سلامت روان سؤال کنید. هر دو روش به نوجوانان کمک می‌کنند راهبردهای سالم‌تری برای کنار آمدن با پریشانی‌های هیجانی بیاموزند.
- اگر شدت خودآزاری زیاد است یا نگران اقدام به خودکشی هستید، به اورژانس مراجعه کنید. به گفته‌ی دکتر ناک: «همان‌طور که اگر فرزندمان از بلندی بیفتد و استخوانش بشکند، به اورژانس مراجعه می‌کنیم، در صورت آسیب عمدی نیز باید همین کار را انجام دهیم.»
پاسخ‌ها