روانشناسی میمها
نیدی از امتحانهایش مضطرب بود که ناگهان پیام یک همکلاسی در گروه برایش آمد: یک میم دربارهٔ آمادگی امتحان که باعث شد بخندد و برای لحظهای تنشش کاهش یابد. آیا شما هم تا به حال در موقعیتی پراسترس با دیدن یک میمِ بهموقع آرام شدهاید؟ یا شاید با به اشتراک گذاشتن میمها در اینستاگرام، دوستی تازه پیدا کردهاید؟
میمها به بخش جداییناپذیر ارتباطات امروزی تبدیل شدهاند. اما آیا میم ها فقط شوخیهایی گذرا هستند؟ یا ابزارهایی قدرتمند که با ترکیب طنز و قابلیت ارتباط، پیوندهای اجتماعی را تقویت میکنند؟
میم چیست؟
میم اینترنتی، ایدهای است مانند واژه، عبارت، هشتگ، لینک، تصویر یا ویدئو که ریشه در فرهنگ عامه دارد و در فضای وب و شبکههای اجتماعی گسترده میشود.
میمها بخش مهمی از فرهنگ معاصر هستند و سرگرمی، امکان بیان خود و بازتابی از رویدادهای اجتماعی و فرهنگی فراهم میکنند. آنها به ابزار رایجی برای تعامل و اشتراکگذاری سریع تبدیل شدهاند.
طنز بهعنوان ابزار مقابلهای
۱. نظریههای مرتبط با طنز
سه دیدگاه اصلی در توضیح ماهیت طنز مطرح شده است:
- نظریهٔ رهایی:
طنز راهی برای آزادسازی فشار و تنش است. - نظریهٔ برتری:
طنز گاهی ناشی از احساس رضایت نسبت به اشتباه یا بدبیاری دیگران است و با عزتنفس مرتبط میشود. - نظریهٔ ناهمخوانی:
طنز زمانی شکل میگیرد که چیزی برخلاف انتظار یا هنجار باشد و همین ناهمخوانی اساس خنده را ایجاد میکند.
۲. رهایی هیجانی
خنده با ترشح اندورفین همراه است؛ موادی که استرس را کاهش میدهند و احساس آرامش و شادی بهوجود میآورند. همچنین نشان داده شده که خنده با ایجاد ریتمهای سالمتر قلبی، به تنظیم هیجانی کمک میکند.
۳. تابآوری
طنز یکی از نشانگرهای تابآوری بالاتر است و به افراد کمک میکند از موقعیتهای دشوار عبور کرده و در مواجهه با چالشهای روزمره انعطافپذیرتر باشند.
۴. تغییر چشمانداز
طنز با ایجاد ناهمخوانی، زاویهٔ دید تازهای فراهم میکند. این همان سازوکار شناختی «تغییر چارچوب» است. استفاده از طنز در موقعیتهای دشوار هیجانی میتواند به کاهش ناراحتی و تغییر برداشتهای منفی کمک کند.
بُعد ملموس بودن میمها
- ارائه خود:
افراد از میمها برای شکلدادن برداشت دیگران از خود استفاده میکنند؛ انتقال هیجان، افکار یا تجربهها در قالب طنز. - سرایت هیجانی:
هیجان از طریق محتوا، حتی غیرمستقیم، منتقل میشود. افراد میمهایی را که برایشان خندهدار است به اشتراک میگذارند تا حس مشترکی ایجاد کنند. - تأیید هیجانی:
لایکها و اشتراکگذاریها نوعی احساس درکشدن و اعتبار دریافتکردن ایجاد میکند، بدون اینکه فرد نیاز داشته باشد احساساتش را مستقیم بیان کند. - سهولت شناختی:
میمها میتوانند طنز، کنایه، طعنه و پیامهای پیچیده را در قالبی ساده و قابلهضم منتقل کنند. همین ترکیب آنها را به ابزار ارتباطی محبوبی تبدیل کرده است.
چگونه میمها ارتباطات را تقویت میکنند؟
۱. هویت اجتماعی و حس تعلق
افراد بخشی از هویت خود را از گروههایی که به آنها تعلق دارند میگیرند.
میمهای مرتبط با یک گروه مثلاً دانشجویان، کارمندان یا والدین احساس هویت مشترک، تعلق و «ما بودن» ایجاد میکنند. تماشای جمعی محتواهای طنزآمیز، پیوند اجتماعی، اطمینان و وحدت را تقویت میکند.
۲. ابزار شروع گفتگو
میمها شیوهای آسان، غیرتهاجمی و امن برای آغاز گفتگو هستند.
دو همکار یا همکلاسی ممکن است بدون مقدمهچینی، تنها با ارسال یک میم مرتبط، اولین تعاملشان را شکل دهند.
۳. تقویت روابط و پرکردن شکافهای ارتباطی
اشتراکگذاری میمها در روابط صمیمیتر بیشتر دیده میشود.
میمها میتوانند بخشی از «الگوی ارتباطی» ثابت بین افراد شوند—درست مانند شوخیهای درونی که نزد دوستان یا نزدیکان وجود دارد.
پاسخها