مواجهه امن با روایت‌های دردناک: اصول خودمراقبتی برای درمانگران
درمانگرانی که با مراجعان دارای تجربه‌های دشوار مانند جنگ، مهاجرت اجباری، سوگ‌های پیچیده یا خشونت مواجه می‌شوند، خود نیز در معرض آسیب‌های عاطفی قرار دارند. شنیدن مداوم روایت‌های دردناک، به‌ویژه اگر بدون پردازش و مراقبت کافی باشد، می‌تواند منجر به فرسودگی شغلی (Burnout)، همدلی آسیب‌زا (Empathic Distress) یا ترومای مشاهده‌ای (Vicarious Trauma) شود. خودمراقبتی در این زمینه، نه امری تجملی، بلکه یک ضرورت حرفه‌ای و اخلاقی است. در ادامه، به اصول کلیدی مراقبت روانی برای درمانگران پرداخته‌ایم:
۱. مرزهای حرفه‌ای روشن اما انعطاف‌پذیر تعیین کنید
- همدل باشید، اما احساس مسئولیت نکنید که همه چیز را درست کنید.
- به مراجع اجازه دهید روایت خود را صاحب شوند؛ شما همراهید، نه ناجی.
- مراقب باشید روایت مراجع با روایت شخصی شما ادغام نشود.
۲. تنظیم هیجانی (Self Regulation) را در زمان‌های مشخص تمرین کنید
- پیش از شروع جلسه، چند دقیقه تنفس عمیق یا تمرین مایندفولنس داشته باشید.
- در صورت بروز تنش بدنی در جلسه، مکثی کوتاه کرده، به تماس پا با زمین یا تنفس توجه کنید.
- پس از جلسات، با چند حرکت ساده بدنی یا تمرکز حسی، به بدن خود اجازه رهاسازی بدهید.
۳. از سوپرویژن و گفت‌وگوی حرفه‌ای بهره بگیرید
- سوپرویژن فضایی امن برای پردازش احساسات پیچیده فراهم می‌کند.
- درباره احساساتی چون خشم، اندوه یا درماندگی صحبت کنید، نه فقط درباره تکنیک‌ها.
- حضور در گروه‌های همتا نیز می‌تواند حس حمایت و درک متقابل را افزایش دهد.
۴. برای بازیابی روانی و معنوی زمان اختصاص دهید
فعالیت‌هایی که انرژی روانی شما را تغذیه می‌کنند، بخشی از کار حرفه‌ای شما هستند:
- پیاده‌روی در طبیعت
- نوشتن شخصی یا شعر
- فعالیت‌های هنری یا بدنی مانند موسیقی و ورزش
- ارتباط با کسانی که شما را خارج از نقش درمانگر می‌شناسند و می‌پذیرند
۵. در معرض مداوم اخبار و تصاویر خشونت قرار نگیرید
- اگر در جلسات کاری با روایت‌های آزاردهنده مواجه می‌شوید، نیازی نیست همان محتوا را در فضای مجازی یا رسانه نیز پیگیری کنید.
- کاهش ورودی‌های اضافی، به سیستم عصبی شما فرصت ترمیم می‌دهد.
۶. به نشانه‌های بدنی فرسودگی گوش دهید
بدن اغلب زودتر از ذهن پیام‌های خستگی را ارسال می‌کند:
- بی‌خوابی یا کابوس
- احساس تهی‌بودن یا بی‌حسی هیجانی
- سردرد یا تنش عضلانی
- خستگی شدید بعد از جلسات درمانی
- اگر این علائم ادامه‌دار شدند، باید برای بازیابی خود زمان بگیرید.
پاسخ‌ها