کمک‌های اولیه روان‌شناختی (Psychological First Aid – PFA)
کمک‌های اولیه روان‌شناختی (Psychological First Aid – PFA)
کمک‌های اولیه روان‌شناختی یک رویکرد پودمانی (ماژولار) مبتنی بر شواهد علمی است که برای کمک به کودکان، نوجوانان، بزرگسالان و خانواده‌ها دردوره‌ی کوتاه و بلافاصله پس از وقوع بلایا و رویدادهای تروریستی طراحی شده است. هدف از PFA کاهش رنج و آشفتگی اولیه ناشی از رویدادهای آسیب‌زا و تقویت عملکرد سازگارانه و مقابله مؤثر در کوتاه‌مدت و بلندمدت است.
اصول و فنون کمک‌های اولیه روان‌شناختی بر چهار معیار اساسی استوار است:
- هم‌راستایی با شواهد پژوهشی درباره خطر و تاب‌آوری پس از تجربه‌ی تروما.
- قابلیت اجرا و کاربردی بودن در محیط‌های میدانی.
- تناسب با سطوح رشدی در سراسر چرخه‌ی زندگی.
- آگاهی فرهنگی و ارائه‌ی انعطاف‌پذیر متناسب با نیاز هر فرد و بافت اجتماعی.
PFA بر این فرض بنا نشده است که تمام بازماندگان دچار مشکلات شدید روانی یا دشواری‌های بلندمدت در فرایند بهبودی خواهند شد. در عوض، این رویکرد مبتنی بر این درک است که بازماندگان بلایا و افراد آسیب‌دیده از چنین رویدادهایی ممکن است طیف گسترده‌ای از واکنش‌های اولیه (مانند واکنش‌های جسمی، روانی، رفتاری و معنوی) را تجربه کنند. برخی از این واکنش‌ها می‌توانند آن‌قدر ناراحت‌کننده باشند که در سازگاری و مقابله مؤثر اختلال ایجاد کنند. در چنین شرایطی، حمایت‌های دلسوزانه و همدلانه از سوی امدادگران و پاسخ‌گویان آموزش‌دیده می‌تواند نقش مهمی در بهبود و بازیابی روانی فرد داشته باشد.
کمک‌های اولیه روان‌شناختی برای چه کسانی است؟
استراتژی‌های مداخله‌ای کمک‌های اولیه روان‌شناختی (PFA) برای استفاده با کودکان، نوجوانان، والدین/سرپرستان، خانواده‌ها و بزرگسالانی طراحی شده است که در معرض بلایا یا رویدادهای تروریستی قرار گرفته‌اند. PFA همچنین می‌تواند به نیروهای امدادی اولیه و سایر کارکنان امداد و نجات ارائه شود.
چه کسانی PFA را ارائه می‌دهند؟
کمک‌های اولیه روان‌شناختی برای اجرا توسط متخصصان سلامت روان و سایر کارکنان پاسخ به بحران و بلایا طراحی شده است، افرادی که حمایت اولیه را به کودکان، خانواده‌ها و بزرگسالان آسیب‌دیده ارائه می‌دهند و بخشی از یک تیم سازمان‌یافته پاسخ به فاجعه هستند.
این ارائه‌دهندگان ممکن است در واحدهای مختلف پاسخ به بحران و بلایا مستقر باشند، از جمله:
- تیم‌های امدادگران اولیه (First Responder Teams)،
- سیستم‌های فرماندهی حادثه (Incident Command Systems)،
- خدمات بهداشت و درمان اولیه و اورژانسی،
- تیم‌های پاسخ به بحران مدارس،
- تیم‌های پاسخ اضطراری جامعه (Community Emergency Response Teams – CERT)،
- گروه‌های پزشکی ذخیره (Medical Reserve Corps)،
- انجمن‌های شهروندی (Citizens Corps)،
و سایر سازمان‌های امداد و نجات و بازیابی پس از فاجعه.
چه زمانی باید از کمک‌های اولیه روان‌شناختی استفاده کرد؟
کمک‌های اولیه روان‌شناختی (Psychological First Aid – PFA) یک مداخله‌ی حمایتی است که در پیامدهای فوری بلایا و رویدادهای تروریستی استفاده می‌شود.
کمک‌های اولیه روان‌شناختی در کجا باید ارائه شود؟
PFA برای ارائه در مکان‌ها و محیط‌های متنوع طراحی شده است.
متخصصان سلامت روان و سایر کارکنان پاسخ به بحران و بلایا ممکن است فراخوانده شوند تا PFA را در مکان‌های زیر ارائه دهند:
- مکان‌های اسکان عمومی،
- مکان‌های اسکان افراد با نیازهای ویژه،
- بیمارستان‌های صحرایی و مناطق تریاژ پزشکی،
- واحدهای مراقبت‌های فوری (مانند بخش‌های اورژانس)،
- مناطق آماده‌سازی یا مراکز استراحت برای امدادگران و سایر کارکنان امدادی،
- مرکز عملیات اضطراری،
- خطوط اضطراری تلفنی یا مراکز تماس بحران،
- مکان‌های توزیع غذا،
- مراکز خدمات امداد و کمک به بازماندگان بلایا،
- مراکز پذیرش و حمایت از خانواده‌ها،
- خانه‌ها، محل‌های کار و سایر محیط‌های اجتماعی و جامعه‌محور.
نقاط قوت کمک‌های اولیه روان‌شناختی (PFA)
- PFA شامل تکنیک‌های پایه‌ی جمع‌آوری اطلاعات است که به ارائه‌دهندگان کمک می‌کند تا به سرعت نگرانی‌ها و نیازهای فوری بازماندگان را ارزیابی کنند و فعالیت‌های حمایتی را به‌صورت انعطاف‌پذیر اجرا نمایند.
- PFA بر اساس استراتژی‌های آزمایش‌شده در میدان و مبتنی بر شواهد علمی طراحی شده و می‌تواند در محیط‌های مختلف بلایا و فاجعه اجرا شود.
- PFA بر مداخلات مناسب از نظر رشدی و فرهنگی تأکید دارد و برای بازماندگان با سنین و زمینه‌های فرهنگی مختلف کاربرد دارد.
- PFA شامل جزوات و برگه‌های اطلاعاتی است که اطلاعات مهمی را در اختیار کودکان، بزرگسالان و خانواده‌ها قرار می‌دهد تا در طی فرایند بهبودی از آن استفاده کنند
اهداف پایه‌ای کمک‌های اولیه روان‌شناختی (PFA)
- ایجاد ارتباط انسانی به شیوه‌ای غیرتهاجمی و دلسوزانه.
- تقویت ایمنی فوری و مداوم و ارائه آرامش جسمی و عاطفی.
- آرام کردن و جهت‌دهی به بازماندگانی که دچار آشفتگی شدید عاطفی یا پریشانی هستند.
- کمک به بازماندگان تا به‌طور مشخص نیازها و نگرانی‌های فوری خود را بیان کنند و در صورت لزوم اطلاعات تکمیلی جمع‌آوری شود.
- ارائه کمک‌های عملی و اطلاعات لازم برای اینکه بازماندگان بتوانند به نیازها و نگرانی‌های فوری خود پاسخ دهند.
- بازماندگان را هر چه سریع‌تر به شبکه‌های حمایتی اجتماعی متصل کنید، از جمله اعضای خانواده، دوستان، همسایگان و منابع حمایتی جامعه.
- از مقابله‌های سازگارانه حمایت کنید، تلاش‌ها و توانمندی‌های بازماندگان را تأیید نمایید و آن‌ها را توانمند سازید؛ بزرگسالان، کودکان و خانواده‌ها را تشویق کنید که نقش فعال در فرایند بهبودی خود ایفا کنند.
- اطلاعاتی ارائه دهید که می‌تواند به بازماندگان کمک کند تا به‌طور مؤثر با تأثیرات روانی بلایا مقابله کنند.
- درباره‌ی دسترسی خود شفاف باشید و در صورت لزوم، بازمانده را به عضو دیگری از تیم پاسخ به بحران، یا به سیستم‌های محلی بازیابی، خدمات سلامت روان، خدمات عمومی و سازمان‌های مرتبط ارجاع دهید.
ارائه کمک‌های اولیه روان‌شناختی
رفتار حرفه‌ای
- فقط در چارچوب سیستم پاسخ به بحران و بلایای مجاز فعالیت کنید.
- واکنش‌های سالم را الگو قرار دهید؛ آرام، مؤدب، منظم و مفید باشید.
- قابل مشاهده و در دسترس باشید.
- حریم خصوصی بازماندگان را به‌طور مناسب حفظ کنید.
- در محدوده‌ی تخصص و نقش تعیین‌شده‌ی خود باقی بمانید.
- در صورت نیاز به تخصص بیشتر یا درخواست بازمانده، ارجاع‌های مناسب انجام دهید.
- آگاهی و حساسیت نسبت به مسائل فرهنگی و تنوع جامعه داشته باشید.
- به واکنش‌های عاطفی و جسمی خود توجه کنید و مراقبت از خود را تمرین نمایید.
راهنمای ارائه کمک‌های اولیه روان‌شناختی (PFA)
- ابتدا با احترام و ادب مشاهده گر باشید؛ وارد حریم فرد یا خانواده نشوید. سپس سؤالات ساده و محترمانه بپرسید تا مشخص شود چگونه می‌توانید کمک کنید.
- اغلب بهترین راه برای برقراری ارتباط، ارائه کمک‌های عملی مانند غذا، آب، پتو است.
- تماس را تنها پس از مشاهده‌ی موقعیت و فرد یا خانواده برقرار کنید و اطمینان حاصل کنید که این تماس احتمالاً مزاحم یا مخرب نخواهد بود.
- آماده باشید که بازماندگان یا از شما دوری کنند یا تماس بیش از حد با شما برقرار کنند.
- با آرامش صحبت کنید. صبور، پاسخگو و حساس باشید.
- آهسته و با جملات ساده و ملموس صحبت کنید؛ از اختصارات و اصطلاحات تخصصی استفاده نکنید.
- اگر بازماندگان بخواهند صحبت کنند، آماده شنیدن باشید. هنگام گوش دادن، تمرکز کنید بر شنیدن آنچه می‌خواهند بگویند و اینکه چگونه می‌توانید کمک کنید.
- ویژگی‌های مثبت اقدامات بازمانده برای حفظ امنیت را تأیید کنید.
- اطلاعاتی ارائه دهید که مستقیماً به اهداف فوری بازمانده مربوط باشد و در صورت نیاز پاسخ‌ها را بارها روشن کنید.
- اطلاعات ارائه شده باید دقیق و متناسب با سن مخاطب باشد.
- هنگام ارتباط از طریق مترجم یا مفسر، به شخصی که با او صحبت می‌کنید نگاه کرده و با او صحبت کنید، نه با مترجم یا مفسر.
- به یاد داشته باشید که هدف PFA کاهش رنج، کمک به رفع نیازهای فعلی و ارتقای عملکرد سازگارانه است، نه استخراج جزئیات تجربه‌ها و از دست دادن‌های تراژیک.
کار با کودکان و نوجوانان
- برای کودکان خردسال، هم‌سطح چشم کودک بنشینید یا چمباتمه بزنید.
- به کودکان در سن مدرسه کمک کنید تا احساسات، نگرانی‌ها و سوالات خود را بیان کنند؛ برای واکنش‌های عاطفی رایج برچسب‌های ساده ارائه دهید (مثلاً عصبانی، غمگین، ترسیده، نگران). از واژه‌های شدید مانند «وحشت‌زده» یا «هراس‌زده» استفاده نکنید، زیرا ممکن است ناراحتی آن‌ها را افزایش دهد.
- به دقت گوش دهید و با کودک چک کنید تا مطمئن شوید او را درست می‌فهمید.
- آگاه باشید که کودکان ممکن است عقب‌گرد رشدی در رفتار و زبان خود نشان دهند.
- زبان خود را با سطح رشدی کودک هماهنگ کنید. کودکان کوچک‌تر معمولاً درک کمتری از مفاهیم انتزاعی مانند «مرگ» دارند؛ تا حد امکان از زبان مستقیم و ساده استفاده کنید.
- با نوجوانان به صورت «بزرگسال به بزرگسال» صحبت کنید تا پیام بدهید که احساسات، نگرانی‌ها و سوالات آن‌ها را محترم می‌شمارید.
- این تکنیک‌ها را با والدین یا سرپرستان کودک تمرین کنید تا بتوانند حمایت عاطفی مناسب از فرزند خود را ارائه دهند.
کار با افراد سالمند
- بزرگسالان سالمند هم نقاط قوت و هم آسیب‌پذیری دارند. بسیاری از سالمندان در طول زندگی خود مهارت‌های مقابله‌ای مؤثری برای رویارویی با مشکلات و دشواری‌ها کسب کرده‌اند.
- برای افرادی که ممکن است مشکل شنوایی داشته باشند، واضح صحبت کنید.
- فقط بر اساس ظاهر جسمی یا سن، قضاوت نکنید. برای مثال، فرض نکنید که یک سالمند گیج و آشفته، مشکلات غیرقابل بازگشت در حافظه، استدلال یا قضاوت دارد. دلایل گیجی ظاهری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- بی‌قراری یا آشفتگی ناشی از تغییر محیط پس از فاجعه
- ضعف بینایی یا شنوایی
- تغذیه ضعیف یا کم‌آبی بدن
- کمبود خواب
- شرایط پزشکی یا مشکلات مربوط به داروها
- انزوای اجتماعی
- احساس ناتوانی یا آسیب‌پذیری
- یک سالمند با اختلال روانی ممکن است در محیط‌های ناآشنا بیشتر ناراحت یا گیج شود. اگر چنین فردی را شناسایی کردید، کمک کنید ترتیبات مشاوره یا ارجاع به خدمات سلامت روان فراهم شود.
کار با بازماندگان دارای ناتوانی
- در صورت نیاز، تلاش کنید کمک‌ها را در محیطی ارائه دهید که کمترین سر و صدا یا تحریکات دیگر را داشته باشد.
- مستقیماً با خود فرد صحبت کنید، نه با مراقب او، مگر اینکه ارتباط مستقیم دشوار باشد.
- اگر ارتباط (شنوایی، حافظه، گفتار) دچار مشکل به نظر برسد، ساده و آهسته صحبت کنید.
- به گفته‌ی فردی که دارای ناتوانی است اعتماد کنید، حتی اگر این ناتوانی برای شما واضح یا آشنا نباشد.
- وقتی نمی‌دانید چگونه کمک کنید، بپرسید: «چه کاری می‌توانم انجام دهم تا کمک کنم؟» و به پاسخ فرد اعتماد کنید.
- در صورت امکان، فرد را توانمند سازید تا تا حد امکان مستقل عمل کند.
- در صورت نیاز، پیشنهاد کنید اطلاعات را بنویسید و ترتیبی دهید که فرد اعلامیه‌ها را به‌صورت مکتوب دریافت کند.
- ابزارهای ضروری مانند داروها، کپسول اکسیژن، تجهیزات تنفسی و ویلچر را همراه فرد نگه دارید.
لینک دانلود فایل اصلی:
پاسخ‌ها