چرا بعد از پایان جنگ، حالمان بهتر نمی‌شود؟

تصور عمومی این است که با پایان جنگ، رنج‌ها نیز تمام می‌شوند. اما برای بسیاری از بازماندگان، آرامش واقعی تازه پس از پایان درگیری آغاز می‌شود ـ و گاه بسیار دیرتر از آن. از دید روان‌شناختی، دلایل متعددی وجود دارد که چرا حتی پس از پایان جنگ، روان انسان هنوز درگیر و ناآرام می‌ماند. در ادامه، به برخی از این دلایل مهم اشاره می‌کنیم:

 ۱. پایان جنگ، لزوماً پایان اضطراب نیست

حتی پس از توقف درگیری‌ها، سیستم عصبی افرادی که در جنگ زیسته‌اند همچنان در وضعیت هشدار باقی می‌ماند. سال‌ها زندگی در ترس، موجب می‌شود مغز و بدن نتوانند به‌راحتی به حالت تعادل بازگردند. این حالت، بخشی از پاسخ طبیعی بدن به تروماست.

 ۲. سوگ و مواجهه با فقدان‌ها، تازه آغاز می‌شود

در دل بحران، بسیاری از افراد به‌ناچار احساسات خود را سرکوب می‌کنند تا صرفاً زنده بمانند. اما با پایان خطر فیزیکی، ذهن و روان فرصت می‌یابند تا به سراغ اندوه‌های سرکوب‌شده بروند: از دست دادن عزیزان، تخریب خانه‌ها، از بین رفتن رؤیاها و آینده.

 ۳. بازسازی روانی، دشوارتر از بازسازی فیزیکی است

ممکن است ساختمان‌ها و زیرساخت‌ها بازسازی شوند، اما آن‌چه سخت‌تر ترمیم می‌شود، احساس امنیت، اعتماد به جهان و حس «عادی بودن» است. ترمیم روان، نیازمند زمان، حمایت و گاه درمان تخصصی است.

 ۴. احساس گناه بازماندگی

بسیاری از بازماندگان با این سؤال مواجه می‌شوند: «چرا من زنده ماندم و دیگران نه؟» این نوع احساس گناه، گاه پنهان و گاه آشکار، می‌تواند به افسردگی، بی‌ارزشی، یا انزوا منجر شود.

 ۵. دشواری در بازگشت به زندگی روزمره

برای کسانی که جنگ را از سر گذرانده‌اند، فعالیت‌های عادی ممکن است بی‌معنا یا پوچ به نظر برسند. کار، تفریح، آینده‌نگری یا حتی خندیدن می‌تواند با احساس شرم، بی‌هدفی یا بی‌معنایی همراه باشد.

 ۶. ترومای پیچیده و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)

در برخی افراد، تجربه‌های تلخ جنگ به شکل اختلالات روانی پایدار مانند PTSD یا ترومای پیچیده در می‌آید. این اختلالات ممکن است تا ماه‌ها یا حتی سال‌ها پس از پایان جنگ خود را نشان دهند و نیاز به درمان حرفه‌ای داشته باشند.

در پایان

بازگشت به آرامش پس از جنگ، فرایندی تدریجی، چندلایه و شخصی است. به‌جای انتظار بهبود سریع، بهتر است فضا برای سوگواری، پردازش تروما و دریافت حمایت تخصصی فراهم شود. آن‌چه آسیب دیده، روان انسان است؛ و ترمیم روان، به اندازه بازسازی شهرها اهمیت دارد.