تفاوت علائم ADHD در زنان و مردان
انواع ADHD
برای درک علائم ADHD، پیش از هر چیز باید با انواع مختلف ADHD آشنا شویم.
سه دسته اصلی از ADHD وجود دارد:
۱) نوع بیش‌فعال/تکانشی
علائمی از بیش‌فعالی–تکانشگری دیده می‌شود، اما علائم بی‌توجهی وجود ندارد.
۲) نوع بی‌توجه
علائمی از بی‌توجهی دیده می‌شود، اما علائم بیش‌فعالی–تکانشگری وجود ندارد. (که قبلاً با عنوان ADD – اختلال نقص توجه – شناخته می‌شد).
۳) نوع ترکیبی
ترکیبی از علائم بی‌توجهی و بیش‌فعالی–تکانشگری.
هر فردی می‌تواند هر نوعی از ADHD را داشته باشد، فارغ از جنسیت. با این حال، پسران و مردان بیشتر تمایل دارند رفتارهای بیش‌فعال و تکانشی نشان دهند، در حالی که دختران و زنان بیشتر احتمال دارد دچار ADHD نوع بی‌توجه باشند.
اما مسئله فقط این نیست که فرد علائم بیش‌فعال یا بی‌توجه دارد یا نه، بلکه برخی تفاوت‌های رفتاری و علائمی وجود دارند که اغلب به نظر می‌رسد با جنسیت مرتبط‌اند.
علائم ADHD بر اساس جنسیت
اگرچه ADHD در هر فردی به شکل متفاوتی بروز می‌کند، اما الگوهای مشابهی میان افراد هم‌جنس دیده می‌شود.
ADHD در زنان
در ادامه برخی علائم احتمالی بی‌توجهی و بیش‌فعالی در زنان و دختران مبتلا به ADHD آمده است. ما حتی برخی علائم کمتر شناخته‌شده ADHD را نیز ذکر کرده‌ایم:
* احساس ناامیدی، ناکافی بودن و غرق‌شدگی
* نداشتن انگیزه
* بی‌نظمی، فراموشکاری و غالباً دیر رسیدن
* بی‌صبری
* خستگی و بی‌خوابی
* به‌راحتی از دست دادن تمرکز و غرق شدن در رویاپردازی
* اختلالات خوردن
* بیش‌فعالی جنسی
* گرایش به رفتارهای تکراری متمرکز بر بدن (مانند کندن پوست، کندن مو، تکان دادن پا، جویدن ناخن یا کندن کوتیکول)
* گریه با احساسات شدید، خشم و احساس گناه و شرم
* خجالت‌زدگی ناشی از اضطراب اجتماعی و حساسیت‌های حسی
* نوسانات هورمونی می‌توانند علائم ADHD را تشدید کنند؛ این موضوع در دوران یائسگی شدت بیشتری پیدا می‌کند
* کمال‌گرایی
* دشواری در حفظ توجه و قطع نکردن افکار هنگام صحبت دیگران
* همایندی با اختلالاتی مانند افسردگی، اضطراب و وسواس (OCD) که معمولاً آشکارتر از علائم ADHD هستند و اغلب ابتدا درمان می‌شوند
* اضطراب ممکن است به شکل جسمانی بروز کند، مانند سردرد یا حالت تهوع
نکته مهم این است که زنان گاهی با انتظارات نقش جنسیتی مواجه می‌شوند؛ یعنی میل به پذیرفته‌شدن و ایفای نقش حمایتی در خانواده دارند، در حالی که خودشان در مدیریت کارکردهای اجرایی مشکل دارند و حمایتی دریافت نمی‌کنند.
اگر ADHD در زنان تشخیص داده نشود، ممکن است فرد احساس دلسردی کند و به‌طور پنهانی با مشکلاتش دست‌وپنجه نرم کند، زیرا نمی‌خواهد ناتوان به نظر برسد. این چالش‌های درونی می‌توانند به مشکلات روانی منجر شوند که ممکن است به شکل‌های غیرمنتظره‌ای ظاهر شوند.
برای مثال، زنان ممکن است در قالب انفجارهای هیجانی یا مشاجراتی ناگهانی، خشم و ناامیدی خود را بر اعضای خانواده تخلیه کنند.
ADHDدر مردان
اگرچه مردان هم می‌توانند علائم بی‌توجهی مشابه زنان را نشان دهند، اما پسران و مردان مبتلا به ADHD بیشتر احتمال دارد رفتارهایی از این قبیل داشته باشند:
* بیش‌فعالی
* رفتارهای مخرب
* گم کردن مکرر وسایل
* قطع کردن صحبت دیگران
* رفتارهای پرخاشگرانه و تدافعی
* رفتارهای پرخطر (مانند سوءمصرف مواد، رانندگی پرسرعت، رفتارهای جنسی ناسالم، ولخرجی شدید)
* طغیان‌های خشم
* بی‌توجهی به احساسات دیگران
چرا ADHD در مردان بیشتر تشخیص داده می‌شود؟
با توجه به علائم ذکرشده، روشن است که ADHD در مردان بیشتر به شکل بیرونی بروز می‌کند، در حالی که علائم ADHD در زنان بیشتر درونی‌سازی می‌شوند و بنابراین کمتر به چشم می‌آیند. همچنین باید در نظر داشت که ADHD ابتدا بر اساس مشاهده رفتار پسران بیش‌فعال تعریف شد و بسیاری از ابزارهای ارزیابی موجود همچنان بر رفتارهای بیرونی تمرکز دارند. بیشتر پژوهش‌های جریان اصلی نشان می‌دهند که تفاوتی میان علائم ADHD در زنان و مردان یا تأثیر آن‌ها وجود ندارد، اما تجربه زیسته بسیاری از زنان خلاف این را ثابت می‌کند. شاید زمان آن رسیده باشد که تفاوت‌های جنسیتی در ADHD دوباره ارزیابی شوند و تمرکز بیشتر از «رفتار» به سمت «ناتوانی و آسیب‌پذیری» معطوف شود.
تجربه ADHD در زنان
بسیاری از زنان مبتلا به ADHD یک حس درونی از ناتوانی را تجربه می‌کنند که تفسیر آن دشوار است اما می‌تواند به‌شدت ناتوان‌کننده باشد. وقتی فرد علائم بی‌توجهی داشته باشد و احساساتش را درونی کند، بروز ADHD می‌تواند بسیار ظریف باشد و به‌راحتی اشتباه تفسیر شود یا اصلاً مورد توجه قرار نگیرد. علائم ADHD می‌توانند در مراحل بعدی زندگی زنان آشکارتر شوند؛ به‌ویژه وقتی در مدیریت هم‌زمان کار، خانه و فرزندپروری دچار مشکل می‌شوند و همچنین تغییرات هورمونی نیز بر آن‌ها تأثیر می‌گذارد.
به نظر می‌رسد ADHD برای زنان مشکلات بیشتری نسبت به مردان ایجاد می‌کند. از آنجا که علائم در زنان به‌طور عمیق‌تری احساس می‌شوند، تشخیص زودهنگام و آغاز درمان و حمایت از اهمیت بیشتری برخوردار است. ADHD یک اختلال مادام‌العمر است، اما اگر در اوایل زندگی تشخیص داده شود، می‌توان آن را مدیریت و درمان کرد.
افزایش ارزیابی‌ها در بزرگسالی
در سال‌های اخیر، شمار بیشتری از بزرگسالان برای ارزیابی ADHD مراجعه کرده‌اند. اغلب این افراد کسانی هستند که نوع بی‌توجه ADHD در دوران مدرسه آن‌ها تشخیص داده نشده بود.
به‌عنوان بزرگسال، آن‌ها متوجه می‌شوند که علائم‌شان با الگوی ADHD همخوانی دارد. جالب است که زنان بیش از هر زمان دیگری به دنبال ارزیابی ADHD هستند و این روند پس از همه‌گیری کرونا شدت گرفته است.
نیاز به پژوهش بیشتر
به نظر می‌رسد پژوهش‌های بیشتری برای درک بهتر تأثیر ADHD بر جنسیت‌های مختلف لازم است. امیدواریم این کار فرصتی برای از بین بردن افسانه‌ها و کلیشه‌ها فراهم کند و به افراد مبتلا به ADHD کمک کند که دسترسی بیشتری به حمایت و درمان داشته باشند.
تفاوت‌های جنسیتی در بروز ADHD
ADHD در مردان و زنان به شکل متفاوتی بروز می‌کند و این تفاوت تحت تأثیر عوامل زیستی، روان‌شناختی و جامعه‌شناختی است. این تفاوت‌ها هم در نحوه بروز علائم و هم در تغییرات دوره‌های زندگی از کودکی تا بزرگسالی قابل مشاهده‌اند.
تفاوت‌های علائمی میان جنسیت‌ها
پسران مبتلا به ADHD بیشتر تمایل دارند رفتارهای برون‌سازی‌شده نشان دهند، مانند بیش‌فعالی و تکانشگری. آن‌ها احتمال بیشتری دارند که علائم اختلالات رفتاری مخرب را بروز دهند، موضوعی که اغلب منجر به تشخیص زودتر در مقایسه با دختران می‌شود. همچنین پسران بیشتر در دسته‌های بیش‌فعال–تکانشی یا ترکیبی از انواع ADHD قرار می‌گیرند.
در مقابل، دختران معمولاً علائم درون‌سازی‌شده بیشتری نشان می‌دهند که می‌تواند باعث نادیده‌گرفته شدن ADHD در آن‌ها شود. دختران اغلب علائم عمدتاً بی‌توجهی را بروز می‌دهند، از جمله:
* دشواری در حفظ توجه
* تمایل به حواس‌پرتی آسان
* رویاپردازی مکرر
* مشکلات در سازمان‌دهی
به‌طور کلی، بی‌توجهی در دختران کمتر باعث ایجاد اختلال در محیط آموزشی می‌شود و در نتیجه کمتر به چشم می‌آید. این تفاوت‌ها در علائم معمولاً منجر به تشخیص دیرتر در دختران می‌شود، که می‌تواند آغاز درمان را به تأخیر بیندازد. در دختران، ADHD ممکن است در مقایسه با پسران کمتر تشخیص داده شود.این امر می‌تواند ناشی از سوگیری‌های جنسیتی در بروز علائم و معیارهای تشخیصی باشد. دختران مبتلا به ADHD ممکن است بیشتر علائم درون‌سازی‌شده نشان دهند، مانند رویاپردازی و بی‌توجهی، نه رفتارهای برون‌سازی‌شده‌ای که معمولاً با پسران مرتبط است. این سوگیری‌های جنسیتی می‌توانند به تشخیص دیرهنگام یا حتی عدم تشخیص منجر شوند و در نتیجه، کودک بدون دریافت حمایت مناسب با چالش‌های متعددی روبه‌رو شود.
پاسخ‌ها