اصطلاحات دارویی برای روانشناسان

1. یکی از مباحث مهم که روانشناسان باید در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا به دست آورند ، تسلط بر مباحث درمان های زیست شناختی، آشنایی با اصلاحات روان دارو شناسی، طبقه بندی و انواع دارو ها و عوارض آن‌ها میباشد. این حوزه ضمن ایجاد توانمتدی بیشتر در زمان ارزیابی مراجع (بخصوص در زمانی که درمان دارویی و رواندرمانی با هم ارائه می‌شود) بسیار مهم است. همچنین برای تعامل با روانپزشکان درخصوص فرایند درمان بیمار و مطالعه پژوهش های حوزه سلامت روان حائز اهمیت است.

فارماکودینامیک 

فارماکودینامیک مطالعه ساز و کار دارو است. یعنی تاثیر دارو ها بر بدن.

فارماکوکینتیک

فارماکوکینتیک عمدتا مربوط به دوره زمانی و وضعیت داروها در بدن است. یعنی تاثیر بدن بر داروها.

داروهای آگونیست

آگونیست ها داروهایی هستند که عملکرد انتقال دهنده های عصبی درونزاد را تقلید می‌کنند.

داروهای آنتاگونیست

آنتاگونیست ها به گیرنده ها متصل می‌شوند بدون آنکه تاثیری ایجاد کنند و از عملکرد آگونیست‌ها جلوگیری میکنند و باعث کاهش تاثیر گذاری آن‌ها می‌شوند.

تحمل (tolerance)

کاهش پاسخ به یک دارو بعد از تزریق مکرر آن.

حساس سازی (sensitization) 

حساس سازی از لحاظ بالینی وارونه تحمل است. و زمانی بروز می‌کند که حساسیت فرد نسبت به اثرات دارو با گذشت زمان افزایش یابد.

2. شاخص درمانی (therapeutic index)

شاخص درمانی مقیاسی نسبی برای سمیّت یا ایمنی دارو است و طبق تعریف عبارتست از نسبت دوز میانه سمی به دوز میانه موثر. دوز میانه سمی دوزی است که در آن ۵۰ درصد بیماران دچار اثر سمی خاصی می‌شوند و دوز میانه موثر دوزی است که در آن ۵۰ درصد بیماران به یک اثر درمانی مشخص دست می‌یابند.

واکنش ایدیوسنکراتیک (فرد ویژه) 

واکنش‌های ایدیوسنکراتیک در درصد بسیار کمی از بیماران مصرف کننده دارو بروز می‌کنند. این واکنش ها با خواص دارویی شناخته شده ارتباط ندارند و احتمالا نمود حساسیت غیرعادی ژنتیکی نسبت به داروهای مصرفی هستند.

دیستونی حاد ناشی از دارو

دیستونی‌ها شامل انقباض های گذرا یا طولانی عضلات هستند که منجر به حرکات واضحا غیرطبیعی یا وضعیت گیری های ناهنجار می‌شوند.

دیس‌کینزی دیررس ناشی از دارو 

دیس‌کینزی دیررس یکی از اثرات دیررس داروهای ضدروانپریشی است. این اختلال شامل حرکات کره آتتوئید ناهنجار، غیرارادی و نامنظمی است که در عضلات سر، اندام‌ها و تنه بروز می‌کند.

لرزش وضعیتی (postural tremor) ناشی از دارو 

لرزش یک حرکت متناوب موزون است که معمولا سرعت آن از یک بار در ثانیه بیشتر است.

آکاتیزیا حاد ناشی از دارو (ناآرامی حاد) 

عبارتست از احساس ذهنی بی قراری ، نشانه های عینی بیقراری، یا هردو. تظاهرات آن می‌توانند به صورت حس اضطراب، آرام نگرفتن، عصبی بودن، دایم قدم زدن، جنبیدن در حالت نشسته و نشستن و برخاستن پیاپی باشد.