دیدن آنچه نیست: نگاهی به سندروم چارلز بونه

تا پاییز سال 2019، بیشتر بینایی‌ام را از دست داده بودم. یک روز در اتاق نشیمن نشسته بودم و دو دختر را دیدم که در آن طرف اتاق ایستاده بودند. اگرچه هیچ صدایی نشنیدم، به نظر می‌رسید که دختر جوان‌تر با هیجان با دختر بزرگ‌تر صحبت می‌کند و او به من لبخند می‌زد. چند دقیقه آن‌ها را تماشا کردم تا اینکه ناپدید شدند. بار دیگری، هنگام راه رفتن به سوی پله‌ها، در میان جنگلی از بوته‌ها و درختان کوچک احاطه شدم و دیدم که این جنگل به طبقه دوم نیز امتداد داشت.

از سال 2019 تا 2021، توهمات بصری را تجربه کردم: افراد، گیاهان و اتاق‌هایی پر از اشیای بی‌جان را می‌دیدم که وجود خارجی نداشتند. این توهمات معمولاً چند دقیقه طول می‌کشیدند و گاهی چندین بار در روز اتفاق می‌افتادند. من به وضعیتی به نام سندروم چارلز بونه (charles bonnet syndrome) مبتلا شده بودم. ویژگی اصلی سندروم چارلز بونه، وجود توهمات بصری در افرادی است که به دلیل آسیب به سیستم بینایی‌شان دچار این توهمات می‌شوند. CBS تنها در افرادی که از دست دادن بینایی اکتسابی دارند رخ می‌دهد، نه در کسانی که از بدو تولد نابینا بوده‌اند.

توهمات، ادراکاتی هستند که بدون ورودی حسی رخ می‌دهند. به بیان ساده، در هنگام تجربه توهمات بصری، افراد چیزهایی را می‌بینند که واقعاً وجود ندارند. این توهمات بصری، متفاوت از تصاویر خیالی هستند، زیرا زنده، غیرارادی (به‌طور ناگهانی به ذهن وارد می‌شوند) و غیرقابل‌کنترل‌اند. اگرچه توهمات بصری CBS نیز در روان‌پریشی‌ها مشاهده می‌شود، افرادی که CBS دارند ویژگی‌های دیگر اختلالات روان‌پریشی یا سایر اختلالات روانی را نشان نمی‌دهند.

امروزه بیشتر تعاریف CBS شامل این ویژگی‌ها هستند:
– توهمات بصری پیچیده (کاملاً شکل‌گرفته مانند چهره‌ها، حیوانات یا ساختمان‌ها)
– عدم وجود توهمات غیر بصری (مانند توهمات صوتی، بویایی، چشایی یا لمسی)
– عدم وجود توهمات واهی (باورهای نادرست به شدت محکم)
– عدم وجود اختلالات شناختی (مانند زوال عقل یا هذیان)

چه عواملی باعث توهمات CBS می‌شود؟
تجارب بصری آگاهانه عمدتاً نتیجه فعالیت در نواحی بصری قشر مغز هستند. توهمات CBS نتیجه آسیب به مسیرهای حسی است که از چشم‌ها به قشر بصری می‌رسند. این آسیب مانع از رسیدن اطلاعات بصری خارجی به نواحی بصری می‌شود و کاهش فعالیت خارجی منجر به افزایش فعالیت خودبه‌خودی در این نواحی می‌گردد. این فعالیت، تصورات بصری «فانتوم» یا توهم‌زا را تولید می‌کند. برای مثال، اگر فعالیت خودبه‌خودی در نواحی مرتبط با شناسایی چهره‌ها ایجاد شود، افراد توهم چهره‌ها را تجربه می‌کنند.

پیامدهای روان‌شناختی CBS 
بیشتر افراد مبتلا به CBS از توهمات خود ناراحت نیستند و از آن‌ها لذت می‌برند، اما حدود 30 درصد نسبت به توهمات خود واکنش منفی دارند. CBS در افرادی که توهماتشان ترسناک یا ناراحت‌کننده است و یا فکر می‌کنند که دچار یک اختلال روانی شده‌اند، به احتمال زیاد واکنش‌های منفی ایجاد می‌کند.

درمان این توهمات معمولاً با اطمینان‌بخشی به فرد که توهماتش واکنش طبیعی مغز به از دست دادن ورودی حسی است، شروع می‌شود. برخی گزارش‌های تجربی استفاده از دارو برای کاهش شدت و مدت توهمات را پشتیبانی می‌کنند.