مقایسه اضطراب صفت و حالت
اضطراب یک واکنش طبیعی به استرس است.
اما زمانی که اضطراب ادامه‌دار یا بیش از حد شدید شود، ممکن است به سطحی فراتر از یک واکنش طبیعی برسد. هر ساله حدود ۴۰ میلیون بزرگسال در ایالات متحده، معادل تقریبی ۱۸٪ از جمعیت، به یکی از اختلالات اضطرابی مبتلا می‌شوند که این امر، اضطراب را به شایع‌ترین اختلال روانی در این کشور تبدیل کرده است. ایجاد این اختلال معمولاً به دلیل ترکیبی از عوامل مختلف از جمله شیمی مغز، ویژگی‌های شخصیتی، تجربیات فردی، رویدادهای زندگی و عوامل ژنتیکی اتفاق می‌افتد.
اصطلاح «اضطراب» خود مفهومی بسیار گسترده دارد و طیف وسیعی از تجربیات عاطفی و روانی را در بر می‌گیرد. بسیاری از افراد اضطراب را با احساس نگرانی، دلشوره، بی‌قراری یا ترس مبهم می‌شناسند.
از دیدگاه بالینی، چندین اختلال روانی در زیرمجموعه‌ی اضطراب قرار می‌گیرند، از جمله:
- اختلال اضطراب فراگیر (Generalized Anxiety Disorder)
- اختلال پانیک یا حمله‌ی وحشت‌زدگی (Panic Disorder)
- اختلال اضطراب اجتماعی (Social Anxiety Disorder)
- آگورافوبیا یا ترس از مکان‌های باز یا شلوغ (Agoraphobia)
- اختلال اضطراب جدایی (Separation Anxiety Disorder)
برخی از متخصصان در سال‌های اخیر، تمایز دقیق‌تری در مفهوم اضطراب قائل شده‌اند و بین اضطراب حالت (state anxiety) و اضطراب صفت (trait anxiety) تفاوت گذاشته‌اند. روانشناس «چارلز اشپیل‌برگر» این تقسیم‌بندی را بر اساس نحوه‌ی پردازش اضطراب در مغز انسان پیشنهاد کرده است:
اضطراب حالت (State Anxiety):
این نوع اضطراب یک پاسخ طبیعی و گذرا در انسان است. برای تجربه‌ی این نوع اضطراب، لزوماً نیازی به ابتلا به یک اختلال اضطرابی نیست. اضطراب موقعیتی حالتی هیجانی است که با افزایش موقتی فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک همراه می‌شود.
این نوع اضطراب معمولاً در مواجهه با تهدیدات بالقوه یا موقعیت‌های ترسناک بروز پیدا می‌کند و پس از رفع تهدید، به تدریج فروکش می‌کند.
علائم رایج اضطراب موقعیتی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- احساس نگرانی
- دشواری در تمرکز
- افزایش ضربان قلب
- مشکل در تنفس
اضطراب صفت (Trait Anxiety):
این نوع اضطراب به ویژگی‌های شخصیتی پایدار فرد مربوط می‌شود و تنها به موقعیت‌های خاص محدود نیست. اضطراب شخصیتی با شرایط روان‌پزشکی خاص و سطح بالا و مزمن تحریک‌پذیری روانی ارتباط دارد.
کارشناسان، اضطراب شخصیتی را به‌عنوان تمایل پایدار فرد به تجربه‌ی احساس نگرانی و ترس در نظر می‌گیرند. این افراد معمولاً سیستم عصبی فعالی دارند که به‌طور دائم در حالت آماده‌باش نسبت به تهدیدات احتمالی قرار دارد، و در نتیجه، علائم اضطراب در آن‌ها شدیدتر و ماندگارتر است.
بر اساس پژوهش‌ها، اضطراب صفت دارای چهار بُعد است:
- تهدید در روال روزمره – نگرانی درباره اشتباه در محل کار یا مدرسه
- تهدید مبهم – احساس مداوم خطر یا نگرانی از وقوع اتفاقات بد
- تهدید جسمانی – ترس از آسیب یا بیماری، مانند هنگام رانندگی یا پرواز
تهدید ارزیابی اجتماعی – نگرانی درباره قضاوت یا انتقاد در موقعیت‌های اجتماعی
اضطراب صفت می‌تواند با علائم روانی و جسمانی پایدار همراه باشد، از جمله:
- خستگی مزمن
- بی‌خوابی
- دشواری در تمرکز
- تغییر اشتها
اجتناب از موقعیت‌هایی که باعث اضطراب می‌شوند.
مقایسه اضطراب حالت و اضطراب صفت
سال‌هاست که متخصصان درباره ارتباط میان اضطراب صفت و حالت بحث می‌کنند. برخی بر این باورند که این دو نوع اضطراب به هم مرتبط‌اند و افرادی که اضطراب صفت بالاتری دارند، در مواجهه با تهدیدها، اضطراب بیشتری نیز تجربه می‌کنند. اما برخی دیگر این دو نوع اضطراب را مستقل از هم می‌دانند و معتقدند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند.
مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۰ شواهدی ارائه داد که از نظریه استقلال این دو نوع اضطراب حمایت می‌کند و نشان می‌دهد که اضطراب صفت و حالت به‌صورت متفاوتی در مغز انسان پردازش می‌شوند. البته برای تأیید قطعی این یافته‌ها به تحقیقات بیشتری نیاز است.
کریستین اشپیل‌برگر، روان‌شناسی که پژوهش‌های پیشگامی در حوزه اضطراب صفت و حالت انجام داد، پرسش‌نامه اضطراب حالت-صفت (STAI) را طراحی کرد تا به ارزیابی هر دو نوع اضطراب بپردازد. اگرچه این ابزار هنوز هم توسط درمانگران استفاده می‌شود، برخی منتقدان آن را محدودکننده می‌دانند، چرا که اشپیل‌برگر این دو نوع اضطراب را کاملاً مجزا در نظر می‌گرفت.
تفاوت اصلی میان این دو نوع اضطراب در مدت‌زمان آن‌هاست:
اضطراب حالت موقتی است و پس از پایان موقعیت اضطراب‌زا فروکش می‌کند، اما اضطراب صفت پایدار است و بخشی از ساختار شخصیتی فرد به شمار می‌رود. با این حال، هر دو می‌توانند توان‌فرسا باشند و زندگی روزمره را مختل کنند.
پاسخ‌ها